Cześć Przyjaciele!
Mało kto zwraca na niego uwagę, stojąc na Placu Poczty Polskiej. Oczy kierują się w stronę pomnika oraz gmachu poczty. Tymczasem z drugiej strony placu stoi skromny, acz ciekawy zespół budynków Domu Dobroczynności. Sierociniec był tematem czwartkowego wykładu pt. “Żebracy, sieroty i… hitlerjugent” dr. Janusza Dargacza, który odbył się w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta. Wraz z około 50 osobami wysłuchałem prelekcji, zapisałem co nieco a teraz zapraszam do lektury 🙂
 |
Powołano Urząd Dobroczynności
Historia Domu Dobroczynności zaczyna się w reformacji. Wówczas właśnie, po średniowiecznym spostrzeganiu w ubogich Chrystusa, zaczęto rozróżniać żebraków uczciwych i nieuczciwych. Władze miasta postanowiły walczyć z szerzącym się żebractwem, w 1525 roku powołano Urząd Dobroczynności. Zbierano i gromadzono datki, które następnie rozdzielano potrzebującym.
Dom Dobroczynności
Urząd Dobroczynności w 1699 roku powołał Dom Dobroczynności, będący odpowiedzią na napływ do miasta obcych żebraków. Budynek zbudowano wg projektu Barthela Ranischa, a zajmowano się w nim rolą wychowywania poprzez prace swoich podopiecznych. Jako, że lwią część stanowiły dzieci, w 1788 roku dorosłych przeniesiono do utworzonego Instytutu Ubogich a Dom Dobroczynności zaczął pełnić funkcje sierocińca. W 1906 roku sierociniec przeniesiono do Wrzeszcza na ul. Batorego. Na personel zakładu wychowawczego składali się m.in. kaznodzieja, kucharka, lekarz, szafarka.
 |
Siedem budynków
Kompleks składał się z siedmiu budynków, przy czym prelegent zaznaczył, iż nazwy są wynikiem Jego inwencji, gdyż w źródłach pada nazwa dla całego kompleksu budynków, nie zaś dla każdego z osobna. Budynek Główny, Budynek Pomocniczy, Szkoła, Budynek Boczny, Budynek Gospodarczy, Pawilon Ogrodowy oraz kamienica. W tym miejscu Pan Dargacz przeszedł do bardziej szczegółowego omawiania poszczególnych budynków.
 |
Budynek Główny
Zaczęliśmy od Budynku Głównego z 1699 roku, który stoi do dzisiaj vis-a-vis Urzędu Pocztowego i Muzeum Poczty Polskiej. Rycina Samuela Donnetta przedstawia życie wewnątrz budynku. Przyjrzeliśmy się kolejnym ciekawym pomieszczeniom. Na parterze – sień, izba chorych, izba dziewcząt, izba jałmużnicza, izba kobiet. Na pierwszym piętrze – izba przełożonych (w niej archiwum oraz wejście do kościoła), jadalnia, izba szkolna, izba modlitwy i kościół. Na poddaszu mieściło się mieszkanie ochmistrza.
 |
Kościół i jego przebudowy
Wspomniany kościół w XVIII wieku został wielokrotnie przebudowany i tak w 1702 roku powstał pierwszy kościół poświęcony w 1703 roku a już rok później połączony został z sąsiednią izbą przez wyburzenie ściany. W 1748 roku zbudowano nową zakrystię o czym informuje transkrypcja, zaś w 1753 roku rozebrano strop między piętrem a parterem tworząc wyższe wnętrze. W latach 1767-1768 sień wejściowa została włączona do przestrzeni kościoła. Na zewnątrz zbudowano drewniane schody umożliwiające przemieszczanie się między kondygnacjami.
 |
| Jedna z tablic inskrypcyjnych. |
Mieszkania nauczycieli, rokokowe wnętrza
Budynek Szkoły zbudowano w 1707 roku, niestety nie zachował się. Budynek boczny zbudowano w 1749 roku, podobno w 36 dni, w XIX wieku znajdowały się tutaj mieszkania dla rzemieślników. Pawilon Ogrodowy z 1763 roku posiadał piękne wnętrza zdobione dekoracją sztukatorską m.in. z wyobrażeniami instrumentów muzycznych, ma być odbudowany w ramach adaptacji całego kompleksu na siedzibę centrum kulturalnego Dom Daniela Chodowieckiego i Guntera Grassa. Dom przy ul. Krosnej był połączony z budynkiem szkoły, w połowie XIX wieku mieścił mieszkania dla nauczycieli kształcących w Domu Dobroczynności i Sierot, od końca tego samego stulecia mieszkania czynszowe.
 |
Sierociniec po 1906 roku
Sierociniec po przeniesieniu do Wrzeszcza w 1906 roku był zakładem stolarskim oraz magazynem mebli. Mieścił również Prewentorium Przeciwgruźlicze. Po I wojnie światowej budynki przeznaczono na mieszkania komunalne. W latach 1919-1920 poddano remontowi oddając do użytku 12 mieszkań. W okresie międzywojennym był drukarnią wydawnictwa “Volkswacht”. Od 1920 roku drukowano gazetę codzienną “Danziger Volksstimme”. Właścicielem był Julius Gehl, jeden z najwybitniejszym polityków Gdańskich okresu Wolnego Miasta Gdańska. Na potrzeby wydawnictwa dodano przybudówkę. Redakcja działała do 1936 roku. W 1938 roku miejsce spotkań Hitlerjugend. Z II wojny światowej wyszły cało trzy budynki, w 1978 roku poddane remontowi wraz z otoczeniem.
 |
Kilka (ważnych) słów na koniec
Dom Dobroczynności to jeden z tych budynków w Gdańsku, który niejedno widział i słyszał. Świat idzie naprzód, dobrze jest móc zawiesić oko na czymś, co trwa ponad trzy stulecia. Wykład odsłonił przede mną kolejną stronę w księdze zwanej Gdańsk.
Mam nadzieje, iż wpis się Wam podobał, jeśli tak, zróbcie mi tę przyjemność i udostępnijcie ów post. Zapraszam również do polubienia mojej strony na fb, aby nie przegapić żadnego kolejnego wpisu.
Odkrywajcie, pokazujcie innym i cieszcie się tym! Pozdrawiam, Cześć!
