Cześć Przyjaciele!
Gdańsk kryje OGROM ciekawostek i mało znanych faktów, o których pragnę Wam opowiadać. Na przestrzeni kilkunastu lat świadomej podróży przez swoje miasto, przekonałem się o jednym – to miasto zaskakuje na każdym kroku.
Z tego względu rozpoczynamy nowy cykl artykułów pt. “Ciekawostki gdańskich dzielnic”! Owszem, nie odkryje w ten sposób nawet w 1% tego co kryje stolica Pomorza, jak jest intrygująca i pociągająca, jak wiele ciekawych postaci zrodziła i jak często musiała sobie radzić z przeciwnościami losu.
Mam jednocześnie przekonanie, iż jeśli dokończę ten cykl, będziemy mieli zbiór kilkuset wspaniałych i wartych poznania ciekawostek na temat Gdańska.
W ramach każdego wpisu, wypiszę siedem ciekawostek odnoszących się do konkretnej dzielnicy miasta. W przypadku, gdy trudno będzie mi znaleźć siedem ciekawostek, połączę dwie sąsiadujące ze sobą dzielnice.
To SZÓSTY wpis z tej serii. Pozostałe macie niżej:
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – WRZESZCZ – Gdzie bywał król Polski?, jeden z pierwszych takich parków!, wrzeszczański modernizm :O
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – WYSPA SOBIESZEWSKA – Jak natura i człowiek stworzyły wyspę?, zjawiskowa fauna, wyjątkowy prom :O
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – OLIWA – zabytek ukryty w dolinie, mało znany ogród, najwyższy w północnej Polsce!
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – BRZEŹNO – przedwojenne molo, tramwaj z widokiem na plażę, fortyfikacje
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – NOWY PORT – prom, którego nie ma, Teatr Muzyczny w Nowym Porcie?, pamiątka po latarni morskiej
Na niektórych z Was, szczególnie mieszkańców i osób trochę głębiej interesujących się miastem, nie zrobię wielkiego wrażenia. Mam jednak wrażenie, iż wiele osób może na nowo odkryć Gdańsk. Choćby dlatego warto.
Zapraszam do lektury! Oto 7 ciekawostek na temat Chełmu 🙂
1. Cmentarz Żydowski
Dla kogoś niezorientowanego w przestrzeni dzielnicy, spacer ulicą Bitwy pod Lenino może okazać się niemałym szokiem, bowiem właśnie przy jej końcu, za ogrodzeniem, zlokalizowany jest Cmentarz Żydowski na Chełmie. Obecnie pozostała ledwie namiastka macew w liczbie około 100 (najstarsza z XVIII wieku), jednakże dawniej było ich wiele więcej. Nekropolia została założona pod koniec XVII stulecia. Pochowano tutaj np. Lessera Giełdzińskiego – kupca i kolekcjonera. Jego kolekcja judaików jest częścią zbiorów Jewish Museum w Nowym Jorku. Więcej o Panu Giełdzińskim przeczytacie TUTAJ.
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC03300-scaled.jpg)
2. Cmentarz Katolicki Stary na terenie Kościoła Podwyższenia Krzyża Św.
Między ulicami Wronki, Lubuską, Stoczniowców i Hirszfelda, na terenie Kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego, znajduje się cmentarz Katolicki Stary. Choć obecnie ostało się ledwie kilka nagrobków i nie każdy ma świadomość o jej istnieniu, nekropolia została założona w 1831 roku. W latach 1941-1942 zbudowano kaplicę przedpogrzebową, po wojnie przebudowaną na Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Co ciekawe, na tym właśnie cmentarzu w 1935 roku pochowano Stanisławę Przybyszewską, polską dramatopisarkę i powieściopisarkę. Niestety Jej grób nie zachował się do naszych czasów.
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC03430-scaled.jpg)
3. Chełm miał ulicę Długą
Wiedzieliście, że Chełm również miał ulicę Długą? Sprawa wyglądała tak, iż zaraz po pierwszym rozbiorze Polski, w 1772 roku, Prusy chciały zdominować i zdusić gospodarczo Gdańsk. W tym celu król Fryderyk Wielki założył Zjednoczone Miasto Chełm, na które składał się Chełm, Siedlce, Stary Szkoty i Św. Wojciech. Nowo utworzone miasto miało swój ratusz, pocztę, szkoły, zaś ulice nazwano z premedytacją tak, jak w Gdańsku. Dzisiejsza ulica Lubuska, nazywała się wówczas ulicą Długą.
Mówię o tym w poniższym filmie na kanale YouTube “Stary Ziomek i Morze”. Zachęcam do obejrzenia tego i innych filmów 🙂
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC03439-scaled.jpg)
4. A tutaj stał Ratusz!
W poprzednim punkcie wspomniałem o Zjednoczonym Mieście Chełm założonym przez Prusy jako konkurencja dla Gdańska. Miasto jak to miasto, musiało mieć ratusz. Nie inaczej było w przypadku Chełma! Chełmski ratusz stał na trójkątnym Rynku, u zbiegu obecnych ulic Reformackiej, Hirszfelda i Stoczniowców. Nie wiadomo jak wyglądał, aczkolwiek musiał być spory, skoro na pierwszym piętrze w znajdującym się tam kościele ewangelickim miało się mieścić 3 tysiące osób. Co ciekawe, cegły z rozebranego ratusza posłużyły do budowy Reduty Napoleońskiej na szczycie Grodziska.
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC03433-scaled.jpg)
5. Zabudowa Starego Chełmu
Spacerując po Chełmie łatwo zauważyć, że osiedle zostało zabudowane wedle konkretnego planu. Spójna architektura zdradza, że bloki były budowane w konkretnym czasie. Tak w istocie było, bowiem osiedle zbudowano w latach 40-tych (jeszcze w czasie wojny) dla pracowników Stoczni Schichaua. Przy budowie osiedla pracowali jeńcy wojenni, których obóz był zlokalizowany tuż obok niego. Poza blokami wielorodzinnymi, zbudowano domki jednorodzinne przeznaczone dla kadry kierowniczej.
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC01372-scaled.jpg)
6. Linia autobusowa 208
Od niemal roku, ponownie możemy korzystać z linii autobusowej 208. Została ona uruchomiona w zamian za zlikwidowaną linię 118. Obecna trasa linii 208 łączy Muzeum II Wojny Światowej z pętlą Łostowice Świętokrzyska, przejeżdżając przez Stary Chełm. Co ciekawe, linia autobusowa 208 jeździła już dawniej. Doskonale pamiętam przystanek na ulicy Chałubińskiego, bowiem tędy jeździły autobusy nim przedłużono ulicę Cienistą w stronę Witosa.
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC01367-scaled.jpg)
7. Wiecie, że z Chełmu widać morze?
Chełm położony jest na wysokości od 50 do 60 metrów n.p.m.. Mimo znacznej odległości od morza (w linii prostej jakieś 8-8,5 km) są miejsca na Chełmie, skąd widać morze! Jednym z nich jest pawilon handlowy zlokalizowany przy ulicy Biegańskiego. Wystarczy wejść na piętro i przejść na drugą stronę (widząc w dole Al. Armii Krajowej), a następnie spojrzeć w dal. Jak widzicie, widok jest zacny!
![](https://7zdjeczgdanska.pl/wp-content/uploads/2024/01/DSC01409-scaled.jpg)
Kilka (ważnych) słów na koniec
Dziękuję Was serdecznie za wizytę na blogu i lekturę nowego artykułu. Liczę, że ciekawostki przedstawione powyżej choć kapkę zaspokoiły Wasze oczekiwania.
Przed nami kolejne dzielnice i więcej interesujących historii i faktów. Bo Gdańsk wciąż nie przestaje zaskakiwać!
Niestety, ale autor myli się w ostatnim punkcie. Z żadnego miejsca w Gdańsku nie widać morza, a co najwyżej Zatokę Gdańską. A to nie to samo.
Jest jeszcze jeden były cmentarz, pomiędzy ulicami: Zielonogórską, Dokerów i Kolonią Studentów. Nie ma żadnego nagrobka, ale zachował się drzewostan, i świetnie widać na jego podstawie kształt nekropolii.
Owszem, wiem o tym cmentarzu 🙂